Belediging, smaad of laster: wat is het verschil voor uw bedrijf?
Herken het juridische verschil en kies de juiste reactie. Voorkom onnodige escalatie en bescherm uw bedrijfsreputatie met de juiste strategie.
Over belediging, smaad en laster voor bedrijven
Een boze klant noemt uw medewerker online een 'incompetente idioot'. Een oud-werknemer suggereert dat uw bedrijf het niet zo nauw neemt met de regels. Of erger: een concurrent verspreidt de leugen dat uw producten onveilig zijn. In de emotie voelt alles als een onterechte aanval.
Juridisch zijn er echter scherpe grenzen tussen een simpele belediging, kwalijke smaad en regelrechte laster. Het kennen van dit verschil is de sleutel tot een passende en effectieve reactie die uw bedrijf daadwerkelijk beschermt.
De termen worden in het dagelijks leven vaak door elkaar gebruikt, maar zijn juridisch niet inwisselbaar. Elke vorm heeft zijn eigen definitie, bewijslast, wettelijke basis (artikel 261 en 262 Strafrecht) en effectieve aanpak. Reageren op een belediging alsof het laster is, kost onnodig tijd en geld. Andersom, een geval van laster afdoen als een simpele belediging, kan uw bedrijf ernstig schaden.
Juridische grondslag in Nederland
De wettelijke bepalingen die belediging, smaad en laster regelen
Artikel 266 Strafrecht
Belediging
Iemand persoonlijk krenkende opmerking maken of scheldwoord gebruiken. Dit richt zich op personen, niet bedrijven.
- • Straf: tot 3 maanden cel of € 405 boete
- • Slechts op klacht vervolgbaar
- • Voor bedrijven zelden toepasbaar
Artikel 261 Strafrecht
Smaad
Doelbewust verspreiding van concrete beschuldigingen die reputatieschade toebrengen.
- • Straf: tot 2 jaar cel of € 4.500 boete
- • Toepasbaar op bedrijven en personen
- • Beroep mogelijk op 'waarheid en algemeen belang'
Artikel 262 Strafrecht
Laster
Smaad waarvan de dader weet dat het onwaar is - de zwaarste vorm.
- • Straf: tot 2 jaar cel of € 4.500 boete
- • Sterkste juridische basis voor bedrijven
- • Schadevergoeding gemakkelijk haalbaar
Belangrijk onderscheid: waarheid vs. mening
Feit (concrete beschuldiging)
Een stelling die waar of onwaar kan zijn. Dit kan smaad of laster zijn:
- • "Dit bedrijf dumpt illegaal afval"
- • "De directeur heeft fraude gepleegd"
- • "Ze gebruiken kinderarbeid"
Mening (waardeoordeel)
Een subjectieve beoordeling. Dit is doorgaans niet aanvechten als smaad:
- • "Dit bedrijf is slecht"
- • "De directeur is arrogant"
- • "Waardeloze service"
Het verschil in één oogopslag
Begrijp de juridische kern, wettelijke basis en juiste reactie per categorie
Belediging (art. 266)
Persoonlijke aanval, scheldwoord of schofferende opmerking. Meestal een waardeoordeel, geen concrete feit.
Voorbeelden:
- "De eigenaar is arrogant"
- "Waardeloze service"
- "Domme zakkenvuller"
Straf: tot 3 maanden cel of €405
Voor bedrijven zelden zinvol.
Smaad (art. 261 Sr)
Concrete beschuldiging die reputatieschade veroorzaakt. De waarheid is onzeker.
Voorbeelden:
- "Ze gebruiken ondeugdelijk materiaal"
- "Dit bedrijf sjoemelt"
- "Illegale praktijken"
Straf: tot 2 jaar cel of €4.500
Toepasbaar op bedrijven.
Laster (art. 262 Sr)
Bewuste leugen als concrete beschuldiging. Het meest ernstig.
Voorbeelden:
- "Producten zijn giftig" (wetenschap onwaar)
- "Fraude" (wetenschap onwaar)
- "Kinderarbeid" (wetenschap onwaar)
Straf: tot 2 jaar cel of €4.500
Sterkste juridische basis.
Belediging: de persoonlijke aanval
Belediging is de lichtste vorm. Het doel is krenken. Meestal geen feit, maar een subjectief waardeoordeel.
Voorbeeld bedrijfssituatie:
“Wat een waardeloze service van die sukkel.”
Als onderneming procederen tegen pure belediging is zelden zinvol; richt u op moderatie, blokkeren en verwijdering.
Smaad: aanval op uw reputatie
Doelbewuste verspreiding van schadelijke, concrete beschuldigingen. Niet per se onwaar; intentie om te schaden staat centraal.
Voorbeeld bedrijfssituatie:
“Zij leveren bewust B-kwaliteit voor A-kwaliteit.”
Verweer draait vaak om vrijheid van meningsuiting en algemeen belang; dossieropbouw is cruciaal.
Laster: de bewuste leugen
Zwaarste vorm: smadelijke, concrete beschuldiging waarvan de dader weet dat deze onwaar is.
Voorbeeld bedrijfssituatie:
“De directie sjoemelt met de boekhouding”, terwijl men weet dat dit niet zo is.
Sterke juridische basis voor snelle actie en schadevergoeding.
De verschillen in een notendop
Wat kunt u als ondernemer doen?
Bij een belediging
- • Reageer niet inhoudelijk; geef geen podium
- • Rapporteer bij het platform en blokkeer
- • Focus op verwijderen/modereren
Bij (vermoedelijke) smaad of laster
- • Verzamel direct bewijs (screenshots, URL, datum/tijd)
- • Reageer niet publiekelijk in discussie
- • Schakel juridische hulp in (sommatie, platform, kort geding)
✓ Binnen 24 uur reactie ✓ Discreet ✓ Alleen voor bedrijven
Veelgestelde vragen over belediging, smaad en laster
Praktische antwoorden op belangrijke vragen voor bedrijven
Mag ik als bedrijf aangifte doen bij belediging?
Ja technisch, maar voor pure belediging is het zelden succesvol. Belediging is persoonlijk gericht (artikel 266 Sr). Bedrijven hebben juridisch weinig belang bij deze vorm. Bij smaad of laster is proceduring wel zinvol.
Wat is het verschil tussen 'feit' en 'mening'?
Een feit is een stelling die waar of onwaar kan zijn ('bedrijf dumpt illegaal afval'). Mening is een waardeoordeel ('bedrijf is slecht'). Alleen feiten kunnen smaad of laster zijn; meningen zijn doorgaans beschermd.
Kan ik smaad bewijzen met 'algemeen belang'?
Nee, maar de verdachte kan dat doen. Als iemand beweert dat de waarheid van hun smaad en het algemeen belang, kunnen zij vrijgesproken worden. Dit is waarom smaadzaken complex zijn.
Hoeveel schadevergoeding kan ik bij laster krijgen?
Dit varieert per geval, afhankelijk van ernst, bereik, duur en gevolgen. Kan variëren van enkele honderden tot tienduizenden euro's. Een juridische expertise bepaalt wat redelijk is.
Hoe bewijs ik dat iemand liegt (laster)?
U moet aantonen dat: 1) een concrete beschuldiging werd gedaan, 2) het onwaar is, 3) de dader dat wist. Documenten, getuigen, en communicatie zijn essentieel. Dit is complexer dan het lijkt.
Kan ik verwijdering afdwingen zonder rechtszaak?
Ja, met een sommatie (formele aanmaning) of door contact met het platform. Veel websites verwijderen smaad/laster vrijwillig. Pas bij weigering is rechtszaak nodig.
Wat als de smaad in een review staat?
Reviews met concrete beschuldigingen kunnen smaad zijn. U kunt bij het platform (Google, Trustpilot) een verwijderingsverzoek indienen. Gelijktijdig kunt u juridische stappen voorbereiding.
Is smaad op sociale media strafbaar?
Ja, artikel 261 Sr geldt online en offline. Posts op Facebook, Twitter, LinkedIn kunnen smaad zijn. De plaats maakt niet uit; de inhoud is doorslaggevend.
Moet ik altijd naar de politie gaan?
Niet altijd. Voor smaad en laster kunt u zowel strafrecht als civiel recht gebruiken. Civiel is sneller en gericht op schadevergoeding. Beide kunnen tegelijk. Laat u adviseren.
Hoe snel kan ik actie nemen?
Direct. Bij vermoeden van smaad/laster: verzamel direct bewijs (screenshots), neem contact op met juridische ondersteuning, en stuur een sommatie. Snelle actie verhoogt succeskans.